Programma Inspiratiedag
Digitale Literatuur
8 november, Bibliotheek LocHal, Tilburg
Programma 8 november
09.30 Inloop
10.00 Welkom
10.15 Plenaire openingslezing
11.00 Ervaar de expo
11.30 Workshopronde 1 + Minicolleges 1 en 2
12.30 Lunch en Minicollege 3
13.30 Workshopronde 2 + Minicolleges 4 en 5
14.30 Ervaar de expo
15.00 Plenair Panelgesprek
16.00 Afsluiting en borrel
Plenaire openingslezing
Over het lezen van digitale literatuur
Wat is digitale literatuur? Zijn er nog wel verschillen tussen digitale teksten en games, en hoe zit het met de ‘literariteit’ van elektronische teksten? Op welke manieren verandert hoe we lezen door de digitalisering van literatuur, en hoe maakt digitale literatuur hier op vernieuwende wijze gebruik van? De openingslezing door Inge van de Ven geeft je een theoretische inleiding op de Inspiratiedag Digitale Literatuur.
Dr. Inge van de Ven is universitair docent bij het departement Cultuurwetenschappen van Tilburg University. Zij doet onderzoek op het snijvlak tussen literatuurwetenschap en mediastudies, bijvoorbeeld naar de verschillende vormen van aandacht die komen kijken bij het lezen van literaire teksten.
Workshoprondes 1 + 2
De workshops in ronde 1 en 2 zijn identiek
1. By Farihah
Instanovel + lesprogramma = nieuwe leeservaringWat als jongeren in de klas mogen swipen en tikken en niet bladzijde voor bladzijde moeten lezen? Als lees- en mediaconsulenten gingen we niet met onze vertrouwde koffer vol boeken in de klas op bezoek, maar met een stapel Ipads. We lieten zo’n zeventig leerlingen @ByFarihah, de eerste Nederlandse instagramroman, van Rachel Visscher lezen. Graag vertellen we wat er toen gebeurde…
Door: Geert Smeets, Lees- en mediaconsulent, de Bibliotheek Midden-Brabant
2. Augmented Reality in de jeugdcollectie
Breng verhaalwerelden tot levenAugmented reality groeit langzaam uit de kinderschoenen. En daarmee zie je het steeds vaker terug in de jeugdcollectie. Met AR kan een maker, schrijver of illustrator het verhaal nog meer tot leven brengen. In deze workshop ontdek je inspirerende voorbeelden; van prentenboek tot non-fictie. Je leert hoe je deze techniek op een aansprekende manier in je bieb kunt inzetten.
Door: Angela Meulensteen, Lees- en mediaconsulent, de Bibliotheek Midden-Brabant
3. ver+vers
Ontdek de beeldgedichten-app voor jongerenPoëzie maken is kiezen, passen en meten, en vooral veel zoeken. Saai en moeilijk? Echt niet. Met ver+vers maken jongeren de mooiste beeldgedichten. Schuif zinnen en beelden bij elkaar en maak je eigen graphic poem. Bevalt het resultaat je niet? Dan ververs je en begin je gewoon opnieuw. Wel tevreden? Dan publiceer je direct je resultaat. Probeer ver+vers uit en denk mee over hoe je de app kunt gebruiken in de klas.
Door: Vicky Francken, dichter en maker van ver+vers, en Lucinda Bienert, Lees- en mediaconsulent, de Bibliotheek Midden-Brabant. In samenwerking met literaire organisatie Tilt.
4. Interactieve fictie schrijven
Leesbevordering en digitale geletterdheid ineenInteractieve fictie is evenveel computerspel als verhaal. Met de open source website Twine schrijf je in een oogwenk je eigen gameverhaal – en dat is iets wat zowel fanatieke lezers als gamers en jonge programmeurs enorm aanspreekt. Tijdens deze workshop leer je hoe je interactieve fictie in de bibliotheek of in de klas inzet om zowel volwassenen als jeugd en jongeren te bereiken.
Door: Joep van der Weide, Programmamaker Digilab en Lees- en mediaconsulent, de Bibliotheek Midden-Brabant
5. Poetry Wall
Wanneer poëzie van de muur afspatDe Poetry Wall is een installatie die gedichten met een stift uitschrijft op een muur. In een online omgeving kies je een lettertype dat past bij je gedicht. Daarna ontstaat je gedicht in drie uur op de muur en kan iedereen op school het lezen. Gedicht weer uitgummen? Dat duurt ook drie uur. Zo kun je elke dag een nieuw gedicht plaatsten. Met vakoverstijgend lesprogramma over nieuwe media.
Door: Bob Driessen, interactief kunstenaar en de maker van The Poetry Wall
6. Willekeurig Gedicht
Het toeval als poëtisch principeEen workshop met quizelement rond toevalsgedichten en gedichtengeneratoren. Toevalsgedichten komen toevallig tot stand, maar zijn gemaakt door mensen: een objet trouvé of ready made, flarf, stiftgedicht … Gedichtengeneratoren zijn machines die gedichten produceren met regels die ze willekeurig van het internet halen. Vind je het resultaat nietszeggend of betekenisvol? Poëtisch of juist niet?
Door: Nick J. Swarth, dichter-performer en Siebe Bluijs, onderzoeker digitale literatuur
7. Lucebot
Meer dan een rauwe combinatie van woordenProef de sfeer van de Lucebot, een kunstmatige intelligentie die een speculatief vervolg maakt op het dichterlijk oeuvre van Lucebert. Neem een kijkje achter de schermen van het project Kijkschrift. Hoe is de Lucebot gemaakt? Wat zijn de technische principes achter het maken van een gedichtengenerator? Hoe creëer je digitale literatuur met kunstmatige intelligentie als scheppend medium? Wanneer werkt het, waarin toont het zijn gebreken, en hoe ga je daar creatief mee om?
Door: Pablo Kattenberg en Benjamin Schoonenberg, de makers van Lucebot
8. Virtual reality-installaties in de bibliotheek
Wat haal je in huis?Benieuwd naar de literaire kant van virtual reality? Studio APVIS vertelt over hun VR-kunstwerken, waarbij ze samen met schrijver Micha Hamel poëtische VR-ervaringen hebben gecreëerd. Ze tippen toekomstmogelijkheden aan en laten voorbeelden zien uit hun vakgebied. Daarnaast is er de mogelijkheid om een van hun installaties, Synthese, te beleven.
Door: Matunda Groenendijk, XR-artiest bij APVIS en regisseur van Synthese
9. Literaire games
Ontdek de wereld van verhalende en poëtische gamesGamen is veel meer dan shooters en sims. Er is een wereld aan verhalende en poëtische games te ontdekken. Het Gamelab in de LocHal brengt deze games op verschillende manieren onder de aandacht. Leer literaire games kennen en ontdek je hoe je deze kunt aanbieden in diverse programma’s.
Door: Steph Byrne, Programmamaker GameLab, Bibliotheek LocHal
Minicolleges
Kies in ronde 1 voor minicolleges 1 + 2 (vaste combinatie), kies het lunchcollege (3) kies in ronde 2 voor minicolleges 4 + 5 (vaste combinatie).
1. Virtual Reality
Van science fiction tot fiction scienceDr. David Peeters is universitair hoofddocent bij de afdeling Communicatie en Cognitie van Tilburg University. Hij gebruikt immersieve virtual reality-technologieën om menselijke taal en communicatie te bestuderen. Een van zijn interessegebieden betreft de effecten van virtual reality binnen het literatuuronderwijs.
2. ‘Geen poëzie alsjeblieft’
VR-poëzie, de sleutel tot gemotiveerde leerlingen?Minouck Jonkers is educatiemedewerker bij Nieuwe Veste in Breda. Als onderzoeksassistent ‘Digitale Literatuur’ bij Tilburg University deed ze een studie met poëzie en virtual reality in enkele schoolklassen. Zij heeft een Master Linguistics en een eerstegraads bevoegdheid als docent Engels.
3. Kritisch nadenken
Over digitale media aan de hand van digitale literatuurDr. Siebe Bluijs is als literatuurwetenschapper gespecialiseerd in de relatie tussen literatuur en (andere) media. Hij werkte tot voor kort als postdoctoraal onderzoeker op het gebied van digitale literatuur. Nu is hij onderzoeker digitale geletterdheid bij het Tilburg Centre for the Learning Sciences.
4. Een spel met de lezer
Interactieve fictieDr. Victor Gijsbers is docent wetenschapsfilosofie en metafysica aan de universiteit Leiden. Hij publiceerde in 2022 een nieuwe vertaling van Wittgeinsteins Tractatus. Daarnaast schrijft hij sinds 2006 interactieve fictie, het meest recent Turandot dat tweede werd in de Interactive Fiction Competition 2019.
5. Taal digitaal
Het vroege web als literaire springplank voor Nederlandse schrijvers onlineDr. Kees Teszelszky is Conservator Digitale Collecties bij de KB Nationale Bibliotheek. Zijn college gaat in op digitaal geboren bronnen zoals literatuur op websites. Daarnaast is Teszelszky een enthousiast ‘webarcheoloog’ en bedacht hij samen met collega’s de Medieval Meme Generator.
Plenair Panelgesprek
De toekomst van Digitale Literatuur
Veel mensen zien digitale literatuur als de toekomst. Wij kijken graag verder en vragen ons af hoe de toekomst van digitale literatuur eruit ziet. Zes kenners gaan hierover in gesprek.
Gespreksleider:
Martin Voigt, Program Director Renew the Book. Na een nationale en internationale loopbaan in het uitgeefvak bij algemene, wetenschappelijke en data-uitgeverijen, leidt Martin nu het innovatieprogramma Renew the Book en is hij Marketing Director bij Nextens, onderdeel van Relx.
Panelleden:
Twan Janssen en Johannes Verwoerd van International Silence bedachten literaire augmented reality apps, zoals Wolk, Lijn 3 en Het Poëzie Museum. Suzanne Meeuwissen is bij het Letterenfonds onder meer verantwoordelijk voor Digitale literatuur. Niels ’t Hooft, hybride schrijver van boeken als De verdwijners, games als RIVE en apps als Dustin. Alles komt samen in zijn leesapp-startup Immer. Jessica Wevers, bij de KB Nationale Bibliotheek onder meer verantwoordelijk voor Open Digital Libraries. In dit samenwerkingsverband met de nationale bibliotheken van Oostenrijk en Letland onderzoekt de KB hoe zij haar positie in het digitale tijdperk kan herdenken en creatief kan experimenteren met nieuwe technologieën.
Expo
De werken van de expositie zijn doorlopend te bekijken, lezen, spelen.
1. Wij zagen ons in een kleine groep mensen veranderen (2003)
Tonnus OosterhofDe bewegende gedichten van Oosterhoff worden voor je ogen geschreven, doorgestreept en hernomen om daarna weer te verdwijnen. “Toe breek dit huis af / Gebruik mijn pneumatische hamer”. Neem rustig de tijd om deze poëtische ervaring op je in te laten werken.
2. Nijmeegs avontuur (1980)
Wim CouwenbergDe originele versie speelde je op een Commodore PET. Deze text-adventure geldt als één van de eerste Nederlandse computerspellen en werd door het Instituut voor Beeld en Geluid opgenomen in de Nederlandse Games Canon. Ontdek dit avontuur en nog meer text-based adventure games.
3. Rozsypne (2019)
Lisa WeedaKrijg via virtual reality een gefragmenteerde inkijk in het leven van Nina. Zij woont in Rozsypne, Oost-Oekraïne, waar de burgeroorlog al 97 dagen bezig is. In haar schuilkelder merkt ze eerst niet dat er zich iets verschrikkelijks heeft voorgedaan. Rozsypne biedt een andere blik op het verhaal van vlucht MH17 dat we vooral vanuit West-Europees perspectief kennen.
4. Wolk (2019)
Probiblio en diverse auteursWolk werd ontwikkeld binnen de bibliotheeksector door Probiblio in samenwerking met International Silence. Augmented reality brengt gedichten tot leven. Via je mobiele telefoon waan je je in een wolk van poëzie van onder anderen Akwasi, Tim den Besten en Roos Rebergen.
5. Schaman gaat voor goud (1995)
Louis StillerDe eerste ‘elektrische novelle’ van de eerste ‘elektrische uitgeverij’ van Nederland. Via symbooltjes die oplichten en geluid maken zodra je de muis over het scherm beweegt, volg je Schaman op z’n weg door de grote stad en door zijn eigen huis.
6. Lucebot (2019)
Pablo Kattenberg en Benjamin Schoonenberg, i.s.m. Céline KattenbergDe Lucebot is een kunstmatige intelligentie die een speculatief vervolg creëert op het dichterlijke oeuvre van Lucebert. Hij was in 2019 een sleutelfiguur binnen verschillende performances in de publieke ruimte van Leiden. Hoewel eind 2019 dood en al begraven, zal de Lucebot speciaal voor de Inspiratiedag Digitale Literatuur uit zijn graf kruipen.